"Znanje.org" ne odgovara za sadrzaj pojedinacnih stranica.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Istorija šaha - šampioni bez trona
Kroz istoriju šahovskih takmičenja oduvijek se postavljalo pitanje ko je najjači igrač na svijetu. Čak i u vrijeme kad su šahovska takmičenja bila rijetkost i kad nije bilo mečeva za prvaka svijeta, šahisti su imali svoje šampione. Njima nisu darivani lovorovi vijenci ili drugi simboli najjačeg šahiste svijeta, ali im je šahovska javnost nepodijeljeno priznavala primat.
U šahovskoj istoriji prvim šampionom se smatra Fransoa-Andre Danikan Filidor (1726-1795) za koga je mnogo puta bilo rečeno da je bio najveći šahista među muzičarima i najveći muzičar među šahistima. Tokom 18. vijeka, bio je najjači šahista na svijetu, a u isto vrijeme najbolji kompozitor opera u Francuskoj.
Još kao dječak pokazao je sklonost ka muzici i šahu. Najbolji francuski igrač Legal bio mu je učitelj, davao mu je za ustupak topa, ali je 1750. godine bio pobijeđen u meču. Još prije toga Filidor je smatran za najjačeg igrača u francuskoj poznat po simultanim utakmicama na slijepo (1744. godine igrao je pred zapanjenom publikom dvije partije naslijepo istovremeno). U Londonu je 1747. godine igrao meč sa Filipom Stamom, rodom iz Alepa u Siriji i pobijedio ga rezultatom 8:1. Ali pobjeda je još ubjedljivija kada se zna da je Stama u svakoj partiji dobijao pješaka prednosti, a remi bi se smatro njegovom pobjedom.
Filidor je 1749. godine objavio poznato djelo "Analiza šahovske igre". Od njega potiče izreka da su "pješaci duša šaha". Njegovo šahovsko znanje i shvatanje ove igre je bilo toliko superiorno u odnosu na savremenike da je čitav život pretežno igrao partije u kojima je protivnicima davao materijalne ustupke.
Luj Šarl Mae Laburdone (1795-1840) je drugi francuski šahista koji je u toku života bio nepobijeđen i smatran za najjačeg šahistu svijeta u periodu od 1820. do 1840. godine. Bio je učenik Dešapela (1780-1847). Budući da u domovini nije imao dostojnog protivnika, najveći dio karijere proveo je idrajući protiv engleskih majstora. 1821. pobijedio je Kohrena, a dvije godine kasnije i Levisa rezultatom 5:2 bez remija. Svjetsku slavu stekao je u nizu od šest mečeva protiv tada najjačeg šahiste Britanije Mak Donela. Rezultat je bio 45:27 uz 13 remija u korist Laburdonea. Osnovao je prvi šahovki časopis na svijetu "Palamed" (1836-1839).
Treći najjači igrač na svijetu bio je engleski šahista Hauard Staunton (1810-1874). On je bio jedini britanski šahista koji je makar i nezvanično priznavan za najjačeg na svijetu.
Podaci vezani za djetinjstvo veoma su nejasni. Ne zna se ni tačan datum ni mjesto rođenja kao ni otac. Smatra se da se u mladosti bavio glumom, naročito u djelima Šekspira, kog je naročito volio.
Šah je naučio tek sa 19 godina. Poznat je postao zahvaljujući pobjedama nad Popertom, jednim od najjačih londonskih šahista tog vremena, i Kohrenom. 1843. godine igrao je dva meča sa jakim francuskim igračem Sent Amanom. Prvi, nezvanični, je izgubio, ali je u drugom odnio blistavu pobjedu.
Njegove zasluge na šahovskom polju su velike i sveobuhvatne: 1841. osnovao je prvi britanski šahovski list, 1851. organizovao je prvi međunarobni šahovki turnir u Londonu, 1847. godine je objavio "Šahovski priručnik"... Više od 150 godina se proizvode šahovske figure koje se po njemu nazivaju "Stauntonove", premda je nacrt za njih napravio Stauntonov prijatelj Nataniel Kuk.
Adolf Andersen (1818-1879) je bio nesumnjivo najbolji njemački šahista svog vremena. Osvojio je brojne turnire među kojima su najznačajniji već pomenuti Prvi međunarodni turnir u Londonu 1851. godine, turnir u Mančesteru 1862., Baden-Badenu 1870.
Rođen je u Vroclavu u siromašnoj porodici. Otac ga je naučio da igra šah kad je imao 9 godina. Za vrijeme školovanja u gimnaziji, koju je završio 1836., puno je samostalno radio na polju šaha i igrao sa vršnjacima. Završio je studije u Berlinu, te je neko vrijeme predavao njemački jezik i matematiku prvo u Vroclavu, a zatim u Štolpu u Pomeraniji.
Bio je specijalista za turnire, dok je u mečevima ipak imao slabije rezultate. Isticao se i u problemskom šahu, te je 1842. ovjavio knjigu "Zadaci za šahistu". Smatra se da je bio najjači igrač svijeta u periodu od 1851. do 1866. izuzimajući kratku, ali blistavu vladavinu Pola Morfija.
Posljenji nekrunisani kralj šaha bio je Pol Morfi (1837-1884), rođen u Nju Orleansu u kući bogatih i uglednih roditelja. Šah je naučio sa 10 godina, a već u trinaestoj godini imao je susret sa šahovskim majstorom Leventalom. Prvu partiju je remizirao, a već drugu dobio. U mladosti se isticao sjajnim pamćenjem, na osnovu kojega je nakon završenog Pravnog fakulteta važio kao najbolji poznavalac prava i Građanskog kodeksa u Luizijani.
Šah je bio omiljena igra porodice Morfi. Igrali su ga uspješno i otac Alonzo, brat Eduard, djed po majci, stric Ernest, koji je bio jedan od prvih Polovih suparnika za šahovskom pločom.
1857. je pobjedom na Američkom šahovskom kongresu postao nezvanični šampion SAD-a. Sljedeće godine je odlučio da svoj trijumfalni put nastavi u Evropi. Tu je u mečevima pobijedio sve najjače evropske igrače na čelu sa Andersonom. Jedini koji je ostao neporažen, i to samo zato što je izbjegavao meč, je bio Staunton. Na toj evropskoj turneji Morfi je odigrao i nekoliko simultanih utakmica na slijepo, obično na 8 ili 10 tabli.
Nakon povratka u Ameriku povukao se iz šaha, i do kraja života je odigrao svega nekoliko partija, koje s obzirom na njegovu nadmoć u odnosu na protivnike nisu imale značaja.
Ukoliko smatrate da je vaše poznavanje života i djela starih majstora dobro okušajte se u kvizu.
"Znanje.org" ne odgovara za sadrzaj pojedinacnih stranica.